Nuôi sâm đất vừa siêu lợi nhuận vừa cứu rừng

Viện Hải Dương học kết hợp với Sở KHCN Bến Tre thực hiện đề tài nghiên cứu sâm đất. Nghiên cứu được kỳ vọng giúp nông dân làm giàu, đồng thời cứu rừng khỏi bị tàn phải do nạn đào sâm.

Theo thạc sỹ Bùi Quang Nghị, Viện Hải Dương học, chủ nhiệm đề tài, tên khoa học của sâm đất là Sipunculus nudus, còn tên gọi dân gian thì mỗi vùng mỗi khác, ví dụ như: con bi bi, con cạp đất, con đồn đột...
Ở Việt Nam, loài này có nhiều ở vùng biển Quảng Ninh, một số vùng biển khác như Cần Giờ, Bến Tre... Đặc biệt, ở vùng rừng ngập mặn ven biển tỉnh Bến Tre, trữ lượng sâm đất ước khoảng 1.900 tấn.
Thức ăn quý: 2 triệu đồng/kg
Sâm đất có thân giống củ khoai nên còn được gọi là con chặt khoai. Khi đụng vào, con vật này thun cứng mình lại và xịt nước. Sâm đất sống ở rừng ngập mặn, nơi gò đất cao, có thủy triều lên xuống.
Kết quả nghiên cứu cho thấy trong sâm đất có thành phần dinh dưỡng cao với hàm lượng protein trung bình 15,18% và nhiều acid amin khác.
Một nhóm các nhà khoa học thuộc Trường ĐH KHTN TP HCM đã tiến hành phân tích các thành phần sinh hóa của loài sâm đất. Trong thịt của loài này có chứa 17 nguyên tố khoáng, 18 loại acid amin rất cần thiết cho cơ thể con người.
Chúng còn là sinh vật giàu taurine (3,2%) và khoáng chất (1,2%). Sâm đất khô còn có nhiều thành phần vô cơ như Na+, Cl-, các khoáng chất góp phần tạo nên hương vị thơm ngon.
Theo kinh nghiệm dân gian của Việt Nam và Trung Quốc, thịt sâm đất phơi hoặc sấy khô, rồi nướng giòn, tán nhỏ, rây bột mịn, uống với liều 6-10g mỗi lần với nước ấm hoặc rượu, ngày ba lần là thuốc bổ thận, tráng dương, ích tinh chữa yếu sinh lý, liệt dương.
Ở Việt Nam, trước đây, sâm đất chỉ dùng để làm mồi câu cá. Trong khi đó, nó lại được phơi khô bán qua Trung Quốc để nấu cháo hoặc phở. Hiện nay, sâm đất được dùng nhiều trong các nhà hàng. Nhiều gia đình cũng mua bột sâm đất nấu cháo bồi dưỡng cho trẻ em, người già, người suy nhược cơ thể.
Một thương lái chuyên buôn sâm đất cho biết, giá sâm đất dao động từ 130.000–150.000 đồng/100 gram. Giá loại loại to, tươi, ngon phải hai triệu đồng mỗi kg.
Giúp ngăn nạn phá rừng
Điều đáng quan tâm nhất là hình thức khai thác sâm đất tự phát ở Bến Tre đã hủy diệt hệ sinh thái rừng ngập mặn phòng hộ ven biển.
Do sâm đất sống dưới rễ cây nên để bắt được người dân đã chặt rễ và dùng xẻng đào tìm. Theo ước tính, mỗi ngày nếu có khoảng 100 người khai thác thì 1ha rừng bị hủy diệt.
Số người khai thác ngày càng tăng làm cho nguồn lợi tự nhiên ngày càng giảm sút và việc khai thác không theo quy hoạch đang đe dọa nguồn lợi và sinh cảnh của loài hải sản quý này.
Một phần quan trọng trong nghiên cứu của thạc sĩ Nghị là chỉ ra sự ảnh hưởng lớn đến tài nguyên rừng khi khai thác sâm đất, từ đó có những hướng khai thác thích hợp hơn, bảo vệ được rừng ngập mặn.
“Rừng ngập mặn khu vực người dân phá rừng để tìm sâm đất có tác dụng giữ phù sa, bồi lắng đất bãi bờ ngày một cao và lấn dài ra biển. Rừng ở đây còn mang lại cho cư dân nhiều tài nguyên thiên nhiên về thủy sản. Hàng ngày, người dân trong vùng có thể vào rừng bắt thủy hải sản như cua, chem chép, tôm, cá cải thiện cuộc sống”, thạc sĩ Nghị nói.
Đề tài nêu rõ, xâm hại tài nguyên rừng ngập mặn chẳng những không mang lại nguồn lợi thủy sản từ rừng mà còn làm cho đất trồng bên trong có nguy cơ bị nhiễm mặn, bởi không còn cây chắn sóng, ngăn gió, bảo vệ.
Do đó, các nhà khoa học đề xuất, trước mắt tỉnh Bến Tre nên ngăn chặn tình trạng phá rừng khai thác sâm đất tự nhiên. Đồng thời, thời gian tới, sẽ tiếp tục đề tài tiếp theo, tiến hành nuôi thử nghiệm để nhân rộng loài côn trùng có giá trị dinh dưỡng cao này. Đây được xem là đề tài hứa hẹn khả năng giúp nông dân thoát nghèo mà không xâm hại rừng.